Prof. Dr. F. Dilek GÖZÜTOK

Ankara Üniversitesi Emekli Öğretim Üyesi

Bu yazı 07.11.2024 tarihinde Cumhuriyet Gazetesi’nde yayınlanmıştır.

MEB’in anlatımıyla: Adabımuaşeret Dersi Öğretim Programı, Türk kültürü ve toplumsal gelişmeler göz önünde bulundurularak görgü ve nezaket kurallarının geniş bir bakış açısıyla ele alınmasını sağlayacak biçimde uygulamaya dönük hazırlanmıştır. Adabımuaşeret programı, MEB, Talim Terbiye Kurulu’nda 24 Ağustos 2023’de Seçmeli derse eklenmiş, 30 Ekim 2023 tarihli kurul kararı ile Liselerde “Adabımuaşeret”, Ortaokullarda “Görgü Kuralları ve Nezaket” adıyla uygulamaya konmuştur.

MEB tarafından açılacak kurslara, eğitimleri 5 ila 20 yıl arasında tecrübesi olan öğretmenler arasından Adabımuaşeret dersine girmek isteyen öğretmenler katılacaktır. Bu sertifika programı: Bireylere sosyal etkileşimlerde uygun davranış ve iletişim becerilerini kazandırmayı amaçlayan bir eğitim programıdır. Toplumda kabul görmüş görgü kuralları, etiket, iyi davranış biçimleri ve nezaket standartları hakkında bilgi ve pratik uygulama sunar. Programın Eğitim İçeriği: Nezaket, Görgü Kuralları, Kişisel Bakım, Doğru İletişim, Protokol Kurallarıdır.

Sertifika programları hiçbir önkoşul aranmadan (5 ila 20 yıl tecrübe nerede?) İstanbul Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi tarafından çevrimiçi ücret karşılığında verilmektedir.

Adabımuaşeret seçmeli dersi için MEB tarafından “Eğitim Aracı” adıyla yayınlanan metne gelince:

Kültürden Kavrama, Kişisel Tutum, Aile ve Akrabalık İlişkilerinde, Toplumda, İletişimde, Teknoloji ve Sosyal Medya Kullanımında, Doğal Kaynakların Kullanımı ve Çevrenin Korunmasında, İş ve Meslek Hayatında Adabımuaşeret olarak üniteler sıralanmıştır.

İnternette araştırıldığında: Din kültürü, Türkçe, Edebiyat öğretmeni ve MEB’in çeşitli kurumlarında yönetici ve bir belediye başkanının olduğu 6 yazar, bir ekoloji profesörü editörün bu metni oluşturduğu belirtiliyor.

DEĞERLENDİRME: Anayasasında “Resmi Dil Türkçedir” yazan Türkiye Cumhuriyetinde dersin adı neden “Görgü Kuralları” değil de Arapça Adabımuaşeret? Bu ad T.C. Anayasasına aykırıdır. Birkaç örnek daha: Medine sözcüğünden gelen medenilik yerine Türkçe “Uygarlık, çağdaşlık”, Terbiye yerine “Eğitim”  demiyor vs.

1. Bu metin (kitap) bir tür İslam Dini öğretimi vermektedir.  Birkaç örnek: Konuyla ilgisi var diye vurgulanan Kur’an sureleri kaynak gösterilerek (Tin suresi, Ahzab suresi, Saff suresi, Mearic suresi, Al-i İmran süresi, Bakara suresi, Müddessir suresi, Kamer suresi, Araf suresi vd.) dini emir ve yasaklar sıralanıyor.

“Üç şey Müslümana vaciptir. Cuma günü yıkanmak, misvak kullanmak ve güzel koku sürmek (Buhari İ. Ahmet) hadisi. (Bu dersi yalnız Müslüman öğrenciler mi seçecek?)

Kâbe’nin onarımı ve Haceril Esvet taşının yerleştirilmesi öyküsünün Adabımuaşeret dersi ile ilgisinin kurulmaya çalışılması.

Her fırsatta Türk İslam Devletleri övülüyor. Kısaltarak örnek diye aldıkları metinleri kısaltırken anlam kaybolmuş. Türkçe anlatım bozukluğu var. “Normalin üstünde bir ahlâk güzelliği” ne demek?

Musaf-ı Şerif satın alma örneği, “Üzüntü, başa gelen sıkıntı ve belalar karşısında direnç gösterme, olumsuzlukları olumlu kılmak için gösterilen metanet” şeklinde tanımlanan sabır, toplumsal hayatın temel taşlarından biridir. Sabır erdemi toplumsal unsurlardan biridir.” “İnsanlarla bir arada yaşayan ve eziyetlerine sabreden mümin, insanlarla bir arada yaşamayan ve onların eziyetlerine sabretmeyen müminden daha büyük bir ecre nail olur.” Hadisi Şerif: “Sabır acıdır, meyvesi tatlıdır.” Ayet ve Hadisler: Hucûrât suresi, Ahzab Suresi.

2. Verilen Karekod’da Teoman Duralı konferansı dinletiliyor: Konuşmacı, ABD’nin dünyanın en geri zekalı, en rezil ülkesi olduğunu, içimizden lanet okumamız gerektiğini, iğrenç sesler çıkardıklarını söylüyor. Martin Luther’in geğirme ve yellenme konusundaki sözlerini söylüyor. (Bu sözler zorunlu eğitim yaşındaki çocuklarda kin ve nefret duygusu yaratma değil midir? Teoman Duralı, söylevinde argo ifade ile erkek oturuşunu anlatıyor.)

3. 6 Şubat depremine atıf yaparak yardımlaşma ve görgü kavramını karıştırıyor.

4. S.23 Tarihi Süreçte Türk Adabımuaşereti: (Çadır resmi gösteriliyor) Saygılı, temiz, tatlı dilli, yumuşak huylu, anlayışlı, konuksever, utanma duygusu, hediyeleşen… Yaşlılara, atalara, toplumun ileri gelenlerine saygı göstermek.

S.24 Yas törenleri, ölülere saygı vb. Uygurlar’da “yükün-ü ötün” “baltür-ü yarlıka” “ti-p ötün” “kıl-u tagın” nezaket ifadeleridir.  (Öğrenci bu sözcükleri öğrenince ne işine yarayacak?)

S.25  “Edep ve bilgi iki cihanda yararlıdır.”

S.27 Hadis kitaplarının ”kitabü’l-edep” bölümü İbnü’l Mukaffa’nın El-Edebu’s-Sağir ve Edebu’l Kebir, Gazli’nin İhyau Ulumi’d-Din,  Osmanlı’da Kınalızâde Ali Efendi’nin Ahlâk-ı Alâî, Muallim Naci’nin Mekteb’i  Edep, Lütfi Simavi’nin  Teşrifat ve Adâp-ı Muaşeret. İhyâu  Ulûmi’d-Din ilmin öğretme biçimi ve su içmenin incelikleri. (Bu bilgiler öğrenciye ne katacak? Beceri temelli öğrenme bu mudur? Bir öğretim ilkesi olan eski adıyla “Hayatîlik,” şimdiki ifade ile “Yaşama Yakınlık” ilkesine aykırıdır.

S.28. Meslek ahlâkı ile yardımlaşma ve adabımuaşeret karıştırılmış.(Bu kavramlar ayrı şeyler)

5. Kitapta yer alan değerlendirme soruları soru hazırlama tekniği açısından yanlıştır.  “Yapmamalıdır”, “değildir”, “yansıtmamaktadır” gibi olumsuzlukların, yanlışların sorulması teknik olarak yanlıştır. Kitabın girişinde “Ölçme-Değerlendirme ve Program Geliştirme” uzmanları isimleri yazıyor. Uzmanların bu hatayı yapmaması gerekirdi.

6. Ülkenin Eğitim Fakültesi mezunu hiçbir öğretmen Din öğretmeyi amaçlamış bu programı uygulayamaz. Önceden de belirttiğimiz gibi bu metin ÇEDES ile okullara sokulan İMAMLAR için hazırlanmış izlenimi veriyor.

Demek ki: 2024 Öğretim yılında Talim Terbiye Kurulu tarafından kabul edilen beceri temelli, bütüncül “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” uygulanarak hazırlanan program böyle oluyormuş! Cumhuriyet değerlerinden söz etmeyen, 1739 Sayılı Milli Eğitim Temel yasasına uymayan, amaçlarına hizmet etmeyen, Yasanın 14 ilkesinden birine bile uymayan, Anayasa’ya aykırı olarak Arapça sözcüklerle dolu, bu çağdışı metne eğitim programı ve ders kitabı/eğitim materyali denemez. Yazıklar olsun.

22 yıl ülkeyi yöneten iktidarın bütün itirazlara karşın alt üst ettiği eğitim sistemine bu çağdışı içerikle Adabımuaşeret dersi koyması neye benziyor?

Ülkede kadın ve çocuk cinayetleri, kayıp çocuklar, adaletsizlikler, açlık, yoksulluk, evsizlik, mafya çeteleri, dolandırıcılar, onlarca ülkeden Türkiye’ye göçenler, vatandaşlık alanlar, çok sayıda uygulanmayan AİHM kararları, KHK ile görevine son verilenler,  hapishanelere sığmayan sanıklar, hapse atılmış suçsuz gazeteciler, milletvekili ve belediye başkanları, bireysel silahlanma, orman yangınları, uluslararası maden çeteleri, rezerv alan ilanları, ülke kaynaklarını sömüren onlarca cemaat, çökertilmiş eğitim sistemi ve daha birçok sorunun bir tanesinin bile o ülkenin yıkımına neden olacağı felaketler varken…

Televizyonlarda gündüz programlarında her gün İslâm Ahlâkına değil, evrensel ahlâka aykırı yaşananlar meşrulaştırılırken, dizilerde silahlar patlarken, entrikalar, kim kimin eşi, kimin sevgilisi belli değil ve bunlar normalleştirilirken …

Ülkeyi yönetenin Cumhuriyeti kuranlara  “İki Ayyaş”, halkına “çürük”, “sürtük”, “zürriyetsiz”, “şerefsiz” gibi Edep dışı sıfatlar söylemeyi uygun bulduğu bir ülkede Din Soslu ADABIMUAŞERET dersi  koymak; oğlunun önderliğinde dindar halka köprüde “Allah-u ekber!” sloganları ile “Filistin’e Barış” mitingi yaptırıp, bir din lideri için ülkede yas ilan edip silah yapımında kullanılan malzemelerle  yüklü gemileri İsrail’e yollamakla aynıdır.

Bir Eğitim Bilimleri Profesörü olarak diyorum ki: Birey, görgü ve nezaketi ailesini, yakın çevresini, öğretmenlerini, okulunu, yaşadığı şehri ve ülkesini yönetenleri MODEL alarak öğrenir.